༄༅།། ཐེ་ཝན་གྱིས་དམག་འཁྲུག་དུས་སུ་ཕྱིའི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཕྱི་ནང་གི་བརྡ་འཕྲིན་འབྲེལ་ལམ་མི་ཆད་པའི་གྲ་སྒྲིག་ལ་བྲེལ། ཕྱི་ཟླ་༡༡་པའི་ཚེས་༡༨་ཉིན་རྒྱ་ནག་ལྷོ་ཕྱོགས་སྔ་དྲོའི་ཚགས་པར་ལ་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་ལྟར་ན། ཐེ་ཝན་གྱི་བརྡ་འཕྲིན་འབྲེལ་ལམ་གཙོ་བོ་དེ་མཚོ་འོག་ནས་གློག་སྐུད་སྦོམ་པོ་བཅོ་ལྔ་འཐེན་ཡོད་པ་དེ་རྣམས་བརྒྱུད་ནས་ཕྱི་ནང་གི་འབྲེལ་བ་འཛིན་གྱི་ཡོད་མོད། རྒྱ་ནག་གིས་ཐེ་ཝན་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་ནས་མཚོ་འོག་གི་བརྡ་འཕྲིན་གློག་སྐུད་རྣམས་བཅད། ཐེ་ཝན་མཐའ་བསྐོར་ནས་ཨ་རི་དང་ཉི་ཧོང་སོགས་ཀྱི་དཔུང་གྲོགས་མ་འབྱོར། ཐེ་ཝན་གྱིས་ཟླ་བ་མང་པོར་ཕྱི་ནས་རྡོ་སྣུམ་དང་མཚོན་ཆ། དངོས་ཟོག་སོགས་ནང་འདྲེན་བྱེད་མ་ཐུབ་པར་འགགས་ན་མཐའ་མཇུག་འུ་ཐུག་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་མགོ་མ་སྒུར་ཐབས་མེད་དུ་འགྱུར་རྒྱུའི་ཐབས་ཇུས་ཤིག་འཛིན་ཡོད་ཅིང་། ཐེ་ཝན་གྱི་འགོ་ཁྲིད་ཚོས་རྒྱ་ནག་གི་བཙན་འཛུལ་བྱུང་ཡང་མཚོ་གླིང་དེའི་ཕྱི་ནང་གི་བརྡ་འཕྲིན་འབྲེལ་བ་བརྟན་པོ་ཞིག་འཛིན་དགོས་པའི་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་འདུག
ཨ་རིའི་ཕྱུག་བདག་ཨི་ལོན་མ་སིཀ་ཡི་སྐར་མའི་འབྲེལ་མཐུད་(Starlink)་འཁོར་སྐར་བརྒྱུད་
ཐེ་ཝན་མི་དམངས་ས་ཡ་༢༣་ལ་བློ་སྟོབས་འབྱུང་ས་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་ཡུཀ་རེན་གྱི་དམག་འཁྲུག་ཡིན་ཞིང་། ར་ཤི་ཡས་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཡུཀ་རེན་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་གློག་ཁང་དང་ས་ཐོག་ཏུ་བཙུགས་པའི་བརྡ་འཕྲིན་གྱི་མཐུན་རྐྱེན་ཁག་ཡོངས་སུ་གཏོར། ད་ལྟ་ར་ཤི་ཡས་དམག་བརྒྱབ་ནས་ལོ་གསུམ་འགྲོ་གྲབས་ཡོད་ཀྱང་ཡུཀ་རེན་ཕམ་མ་ཐུབ་པ་ནི་ཨ་རིའི་ཕྱུག་བདག་ཨི་ལོན་མ་སིཀ་(Elon Musk)་ཡི་སྐར་མའི་འབྲེལ་མཐུད་(Starlink)་འཁོར་སྐར་བརྒྱུད་ནས་ཨ་རི་དང་ཡུ་རོབ་སོགས་ལ་འབྲེལ་བ་མ་ཆད་པའི་སྟབས་ཀྱི་ཡིན་ཞིང་། ཉེ་ཆར་ར་ཤི་ཡའི་སྲིད་འཛིན་ཕུ་ཊིན་(Putin)་གྱིས་ཞིས་ཅིན་ཕིང་ལ་ངོ་སྲུང་ཐབས་སུ་ཨེ་ལོན་མ་སིཀ་ལ་ཐེ་ཝན་མཚོ་འགག་ཏུ་དམག་འཁྲུག་ལངས་ན་སྐར་མའི་འབྲེལ་མཐུད་འཁོར་སྐར་གྱིས་ཐེ་ཝན་ལ་བརྡ་འཕྲིན་སྲི་ཞུ་མ་སྒྲུབས་ཞེས་ནན་གྱིས་བསྐུལ།།
ཐེ་ཝན་གྱིས་རྒྱལ་ནང་བརྡ་འཕྲིན་འབྲེལ་ལམ་སྲ་བརྟན་དང་ཡུཀ་རེན་ལ་ཕྱིའི་བརྡ་འཕྲིན་འབྲེལ་མཐུད་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་ཡོད་པ་ལྟར་མཚོ་གླིང་དེའི་བརྡ་འཕྲིན་འབྲེལ་བའང་མཚམས་མི་ཆད་པའི་ཐབས་ལམ་འཚོལ་རྒྱུ་ཤུགས་ཆེ་རུ་སོང་། ཕྱི་ཟླ་༥་པའི་ནང་ཐེ་ཝན་གྱི་སྲིད་འཛིན་ལེ་ཆིང་ཏེས་(Lai Ching-te)་ལས་ཁུར་དམ་བཅའ་བཞག་པའི་སྐབས་སུ་མཚོ་གླིང་དེའི་ཕྱེད་ཁྲིད་དངོས་རྫས་ཀྱི་ལག་རྩལ་མཁའ་དབྱིངས་སུ་ཁྱབ་དགོས། ཐེ་ཝན་གྱི་ཁ་ལོ་བ་མེད་པའི་འཕུར་གྲུའི་བཟོ་ལས་ཡར་རྒྱས་བཏང་སྟེ་རྒྱལ་སྲུང་སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས། ཐེ་ཝན་ནི་འཛམ་གླིང་གི་དམངས་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་དང་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་ཁ་ལོ་བ་མེད་པའི་འཕུར་གྲུ་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་ཐོན་རིམ་གསར་པ་བཟོ་སའི་ལྟེ་གནས་སུ་བསྒྱུར་དགོས། ཐེ་ཝན་གྱི་མཁའ་དབྱིངས་དང་འཕུར་གྲུའི་བཟོ་ལས་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཁའ་དབྱིངས་དང་འཕུར་གྲུའི་བཟོ་ལས་ཤིག་ཏུ་བསྒྱུར་དགོས་ཞེས་བསྒྲགས།།
SpaceX མཁའ་དབྱིངས་འཕེན་གཏོང་།
ཐེ་ཝན་གཞུང་གིས་རྒྱལ་སྲུང་འཐབ་ཇུས་ཀྱི་ཀ་བ་དྲུག་ཏུ་རྩི་བཞིན་པ་དེ་དག་གི་གྲས་སུ་མཁའ་དབྱིངས་འདུས། ༢༠༢༣་ལོར་ཐེ་ཝན་མཁའ་དབྱིངས་ལས་ཁུངས་བཙུགས། ལས་ཁུངས་དེར་གོ་ལའི་འཕུར་ལམ་འོག་མའི་ནང་དུ་འཇོག་རྒྱུའི་བརྡ་འཕྲིན་འཁོར་སྐར་བཟོ་དགོས་པའི་ལས་འགན་སྤྲད། ༢༠༢༦་ལོར་ཐེ་ཝན་གྱི་མཁའ་དབྱིངས་ལས་ཁུངས་ནས་ཐོན་རིམ་ལྔ་པའི་འཁོར་སྐར་ཞིག་མཁའ་དབྱིངས་སུ་བཞག དེ་ནས་ལོ་གཉིས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འཁོར་སྐར་རིམ་པ་གཉིས་པ་འཇོག་ཐུབ་རྒྱུའི་དམིགས་ཚད་བཟུང་། གོ་ལའི་འཕུར་ལམ་འོག་མའི་འཁོར་སྐར་(LEO Satellites)་ནི་མཐོ་ཚད་སྤྱི་ལེ་༡༦༠་ནས་༢༠༠༠་བར་དུ་འཕུར་ཐུབ། མཐོ་ཚད་སྤྱི་ལེ་༣༦༠༠༠་ལ་འཕུར་ཐུབ་པའི་ས་ཁམས་འབབ་ཚུགས་འཁོར་སྐར་དང་བསྟུར་ཚེ། ཐེ་ཝན་གྱིས་བཟོ་བཞིན་པའི་འཁོར་སྐར་དེ་བརྡ་འཕྲིན་མྱུར་པོ་དང་ས་སྟེང་གི་བརྙན་རིས་རྣམས་དམའ་ས་ནས་ལེན་ཐུབ་པ། ས་ཐོག་གི་དམིགས་འབེན་ལ་ལྟ་བཞིན་དུ་ཁ་ལོ་བ་མེད་པའི་འཕུར་གྲུ་དེ་ཚོར་བརྡ་བཏང་སྟེ་དམིགས་འདབེན་སྟེང་དུ་ཁྲིད་ནས་གཏོར་རྒོལ་ཐུབ་པའི་ནུས་པ་ཆེ།།
ཡུཀ་རེན་གྱི་དམག་འཁྲུག་ལ་མཚོན་ན་སྐར་མའི་འབྲེལ་མཐུད་འཁོར་སྐར་བརྒྱུད་ནས་དམག་དཔུང་བཀོད་འདོམས་ཀྱི་ལས་དོན་མཚམས་མ་ཆད། སྐབས་སོ་སོའི་གསང་བའི་གནས་ཚུལ་དང་བརྙན་རིས་རྣམས་མྱུར་དུ་འབྱོར་ཐུབ་པས་ཁ་ལོ་བ་མེད་པའི་འཕུར་གྲུ་བཏང་སྟེ་འཕྲལ་དུ་དམིགས་འབེན་དེ་གཏོར་ཐུབ་པའི་ནུས་པ་ཐོན། དེ་བཞིན་ཡུཀ་རེན་གྱིས་སྐར་མའི་འབྲེལ་མཐུད་འཁོར་སྐར་བརྒྱུད་ནས་སྐབས་ཐོག་སོ་སོའི་དམག་ས་ཁག་གི་བརྙན་རིས་རྣམས་སྤྱི་ཚོགས་དྲྭ་ལམ་དུ་བཀྲམ། ཡུཀ་རེན་ལ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་དང་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ། ཐེ་ཝན་གྱིས་བཟོ་བཞིན་པའི་འཕུར་ལམ་འོག་མའི་འཁོར་སྐར་ལ་ས་ཐོག་ཏུ་འབབ་ཚུགས་སོགས་མི་དགོས་པར་མཁའ་དབྱིངས་ནས་རྒྱང་མྱུལ་དང་དམིགས་འབེན་འཚོལ་ཞིབ། དམིགས་འབེན་སྟེང་དུ་འཕུར་མདེལ་ཁྲིད་ཐུབ་པའི་ནུས་པ་ལྡན། གལ་ཏེ་རྒྱ་ནག་གིས་ཐེ་ཝན་གྱི་མཚོ་འོག་གློག་སྐུད་རྣམས་བཅད་ཀྱང་འཕུར་ལམ་འོག་མའི་འཁོར་སྐར་ཡོད་ན་མཚོ་གླིང་དེར་བརྡ་འཕྲིན་མི་ཆད། ཡུཀ་རེན་དང་འདྲ་བར་ཐེ་ཝན་གྱིས་ཀྱང་སྐབས་ཐོག་གི་བརྙན་རིས་རྣམས་ཕྱི་ལ་བཏང་སྟེ་རྒྱབ་སྐྱོར་འཚོལ་སྲིད།།
ཐེ་ཝན་གྱི་མཁའ་དབྱིངས་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྤྱི་ཁྱབ་འགན་འཛིན་ཝུ་ཙུང་ཞིན་(Wu Jong-shinn)་ནས་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་འཁོར་སྐར་དྲྭ་རྒྱའི་འབྲེལ་བ་ཐེ་ཝན་ལ་མཐུད་ཡོད། ཡིན་ནའང་བརྡ་འཕྲིན་འབྲེལ་ལམ་ཁག་ཅིག་ངེས་པར་དུ་ང་ཚོ་རང་གིས་འཛིན་དགོས། དེ་ལྟར་བྱུང་ན་ང་ཚོར་མཁོ་ངེས་ཀྱི་དུས་སུ་གཞན་གྱི་བརྡ་འཕྲིན་འབྲེལ་མཐུད་ཆད་སྲིད་པའི་སེམས་ཁྲལ་མེད། མ་འོངས་པར་ཐེ་ཝན་གྱིས་གཞན་ལ་བརྟེན་མི་དགོས་པར་འཕུར་ལམ་འོག་མའི་འཁོར་སྐར་ཞིག་བཟོ་ཐུབ། དེ་ནི་རྡོ་གཅིག་གིས་བྱིའུ་གཉིས་བསད་པ་ལྟར་རྒྱལ་སྲུང་བདེ་འཇགས་སྲ་བརྟན་དང་ཐེ་ཝན་གྱི་འཁོར་སྐར་འཕྲུལ་རིག་ལག་རྩལ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་རེད་ཅེས་བཀྲལ། ཝུ་ཙུང་ཞིན་གྱིས་གཞན་བརྟེན་ཟེར་བ་དེ་སུ་ལ་གོ་དགོས་མིན་གསལ་པོར་མ་བཤད་ཀྱང་ཐེ་ཝན་གཞུང་དང་ཨི་ལོན་མ་སིཀ་གཉིས་སྐར་མའི་འབྲེལ་མཐུད་འཁོར་སྐར་གྱི་འབྲེལ་མཐུད་རྒྱུ་དེར་གྲོས་འཆམ་མ་བྱུང་བ་རེད་ཅེས་གསར་འགྱུར་ཐོན།།
ཨ་རིའི་འདེམས་ཐོན་སྲིད་འཛིན་ཌོ་ནལ་ཊམ་གྱི་རྒྱལ་སྲུང་སློབ་སྟོན་པ་མེཀ་ཝོལ་ཛིས་
ཕྱི་ཟླ་༡༡་པའི་ཚེས་༡༨་ཉིན་ཐེ་ཝན་གསར་འགྱུར་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ་ལྟར་ན། ཨ་རིའི་འདེམས་ཐོན་སྲིད་འཛིན་ཌོ་ནལ་ཊམ་གྱི་རྒྱལ་སྲུང་སློབ་སྟོན་པ་མེཀ་ཝོལ་ཛིས་(Mike Waltz)་ཐེ་ཝན་ལ་རང་སྲུང་གི་མཚོན་ཆ་དང་དགོས་ངེས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་སྤྲོད་རྒྱུ་གནད་འགག་ཆེན་པོ་ཡིན། རྒྱ་ནག་གིས་ཐེ་ཝན་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱུང་ན་ཆེས་ཡར་ཐོན་གྱི་ཕྱེད་ཁྲིད་དངོས་རྫས་བརྒྱ་ཆ་༨༠་ཐམ་པ་མེད་པར་གྱུར་ཏེ་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་རྒྱལ་ནང་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་རྩ་འབོར་བརྒྱ་ཆ་༥༠་ཐམ་པ་མེད་པར་འགྱུར་ས་རེད་ཅེས་བསྟན། ཁོང་གིས་བྲིས་པའི་ཐོས་འདོད་མེད་པའི་བདེན་པ་ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གི་བཙན་འཛུལ་འགོག་ཐབས་སུ་ཐེ་ཝན་ལ་མཚོན་ཆ་སྤྲོད། ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མངའ་ཁུལ་གྱི་མཐུན་གྲོགས་ཁག་ལ་བསྐྱར་དུ་ཁག་ཐེག་བྱ་དགོས། མཚོ་དམག་གི་འབབ་གྲུ་དང་འཐབ་གྲུ་རྣམས་དེང་རབས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་དགོས། ར་ཤི་ཡའི་བཙན་འཛུལ་མ་བྱུང་སྔོན་དུ་ཡུཀ་རེན་གྱིས་ཨ་མི་རི་ཀར་མཚོན་ཆ་རོགས་རམ་ཞུས་ཀྱང་བྷ་ཌན་གྱི་གཞུང་གིས་མ་སྤྲད་པ་རེད། ཨ་རིས་རྒྱ་ནག་ལ་འཛེམས་ནས་ཐེ་ཝན་ལ་མཚོན་ཆ་སྤྲོད་རྒྱུ་མཚམས་འཇོག་བྱེད་མི་ཉན་ཞེས་བཀོད།།
རྒྱལ་སྲུང་སློབ་སྟོན་པ་གསར་པ་ཝོལ་ཛིའི་དཔེ་དེབ་ནང་དུ་མུ་མཐུད་ནས་འཁོད་པ་ལྟར་ན། རྒྱ་ནག་གིས་གོམ་སྟབས་དང་པོ་དེ་བོད་ལ་སྤོས་པ་དང་གཉིས་པ་དེ་ཧོང་ཀོང་ལ་སྤོས། གསུམ་པ་དེ་ཐེ་ཝན་ལ་སྤོ་རྒྱུའི་དམིགས་ཡུལ་བཅངས་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་ནག་གིས་ཐེ་ཝན་ཕྲོགས་ན་འཛམ་གླིང་གི་ཆེས་ཡར་ཐོན་གྱི་ཕྱེད་ཁྲིད་དངོས་རྫས་བརྒྱ་ཆ་༨༠་ཐམ་པ་རྒྱ་ནག་གི་ལག་ཏུ་ཤོར། ཉི་ཧོང་དང་ལྷོ་ཀོ་རི་ཡ། ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤི་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གཙོས་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་རྒྱལ་ནང་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་རྩ་འབོར་བརྒྱ་ཆ་༥༠་ཐམ་པ་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱེད་པའི་མཚོ་ལམ་རྒྱ་ནག་གི་སྟངས་འཛིན་འོག་ཏུ་ཚུད། རྒྱ་ནག་གིས་དམག་དོན་སྟོབས་ཤུགས་ཡར་རྒྱས་གཏོང་གི་ཡོད་པ་ནི་དུས་རབས་སྔོན་མའི་ལོ་རབས་༣༠་པའི་ནང་དུ་ན་ཛི་འཇར་མན་གཞུང་གིས་དམག་གི་སྟོབས་ཤུགས་ཡར་རྒྱས་བཏང་བ་དང་མཚུངས། དེང་རབས་ཅན་གྱི་དམག་སྦྱོང་དུས་སུ་མཁའ་དབྱིངས་དང་དྲྭ་ལམ་ནས་གཏོར་རྒོལ་ཇི་ལྟར་བྱ་དགོས་མིན་གྱི་སྦྱོང་བརྡ་སྤྲོད་རྒྱུ་གཙིགས་སུ་འཛིན་གྱི་ཡོད་པ་རེད་ཅེས་འཁོད་དོ།།