༄༅།། བལ་ཡུལ་གྱི་ཀན་ཏི་པུར་ཚགས་པར་གྱི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཟུར་པ་སུ་དྷིར་ཤར་མས་(Sudheer Sharma)་བརྩམས་པའི་དཔེ་དེབ་གཉིས་ཀྱི་ནང་དུ་བོད་དང་བལ་ཡུལ་གྱི་འབྲེལ་བ། བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་ནག་གི་འབྲེལ་བ་སོགས་འཁོད་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་འདུག ཕྱི་ཟླ་༢་པའི་ཚེས་༢༤་ཉིན་ནེ་པ་ལི་དུས་བབ་ཚགས་པར་ལ་གསར་འགྱུར་ཐོན་པ་ལྟར་ན། ལོ་༢༠༠་ཡས་མས་ཤིག་གི་ཡར་སྔོན་དུ་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་འཛམ་གླིང་དཔལ་འབྱོར་སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཡིན་པས་བལ་ཡུལ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་འདུག ད་ལྟ་སླར་ཡང་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་འཛམ་གླིང་གི་དཔལ་འབྱོར་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་འགྱུར་གྱི་འདུག དེས་ན་བལ་ཡུལ་གྱིས་རང་གི་ཁེ་ཕན་གཙིགས་སུ་འཛིན་པར་འཐབ་ཇུས་མ་ནོར་བ་ཞིག་འཛིན་གལ་ཆེ་ཞེས་རྩོམ་པ་པོས་ལམ་སྟོན་བྱས་འདུག
ཀན་ཏི་པུར་ཚགས་པར་གྱི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཟུར་པ་ཤར་མས་བལ་པོའི་སྐད་དུ་དཔེ་དེབ་གཉིས་བརྩམས་པའི་གཅིག་གི་མིང་བྱང་ལ་བཙུན་པ་དང་ཚོང་ལས། གྱེན་ལོག་ཅེས་བཏགས། དཔེ་དེབ་གཞན་དེར་ཧི་མ་ལ་ཡ་བརྒལ་བའི་རླུང་འཚུབ་ཅེས་མིང་བྱང་བཀོད། དཔེ་དེབ་དང་པོའི་བརྗོད་བྱ་ཕལ་ཆེ་བ་ནི་བོད་དང་བལ་པོའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་སོགས་ནས་མགོ་བརྩམས། དེ་ནས་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་ནག་ལ་འབྲེལ་བ་ཇི་ལྟར་བྱུང་ཚུལ། གསང་སྔགས་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པ་དར་ནས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ཕ་རོལ་ཚུར་རོལ་ཏུ་གྱེས་པའི་བོད་དང་བལ་ཡུལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་ཚོང་འབྲེལ་སོགས་སྔར་ལས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཞིང་། བལ་བཟའ་ཁྲི་བཙུན་(Bhirikuti)་དང་རྒྱལ་པོ་ན་རེ་དྷ་ར་དེ་བ། ཨར་ཎི་ཀོ་རྣམས་ནི་ལོ་རྒྱུས་སུ་གྲགས་པའི་མ་སྣ་གལ་ཆེན་ཁག་ཡིན་རུང་ཡོངས་གྲངས་སུ་མ་གྱུར་པའི་བཙུན་པ་དང་ཚོང་པ། འགྲུལ་པ་ཚོས་ཀྱང་བལ་བོད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་སྲ་བརྟན་དུ་བསྒྱུར། ཐ་ན་བོད་དང་གོར་ཥ་གཉིས་ཀྱིས་དམག་འཁྲུག་ཐེངས་གསུམ་བརྒྱབ། མཐར་མན་ཇུ་གོང་མས་བོད་ལ་དཔུང་གྲོགས་བཏང་ནས་གོར་ཥའི་དམག་ལ་འཐབ་རྒོལ་བྱས་ཀྱང་བོད་དང་བལ་པོའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་དེ་གཏོར་མ་ཐུབ།།
དུས་རབས་སྔོན་མའི་ལོ་རབས་༥༠་པའི་ནང་དུ་བོད་རྒྱ་ནག་གི་དབང་བསྒྱུར་འོག་ཏུ་ཚུད་པས་བལ་བོད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཉམས། བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་ནག་གི་འབྲེལ་བའི་རྨང་གཞི་ནི་བལ་བོད་ཀྱི་འབྲེལ་བའི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་དུ་རྩ་བ་ཚུགས། ད་ལྟའང་ལྷ་སར་ཕྱི་འབྲེལ་དོན་གཅོད་ཁང་བཙུགས་ཡོད་པ་དང་ཀ་ཐ་མན་རྡུ་ནས་ལྷ་སའི་བར་དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཁའ་ལམ་ཕྱེ་ཡོད་པ་ནི་བལ་ཡུལ་གཅིག་པུ་རེད། བལ་ཡུལ་ནི་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་དང་བོད་ལ་སྤྱི་ཚོགས་དང་དཔལ་འབྱོར། ཚོང་ལས་སོགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད། དཔེར་ན་ཆུ་མོ་གངྒའི་འགྲམ་གྱི་ཐང་གཤོངས་ནས་བོད་མཐོ་སྒང་གི་བར་དང་གྲོང་ཁྱེར་སྐྱ་ནར་ནས་པོ་ཏ་ལ། ཝཱ་ར་ཎ་སི་ནས་པེ་ཅིང་བར་གྱི་ཚོང་ལས་དང་འགྲིམ་འགྲུལ་རྣམས་ཀ་ཐ་མན་རྡུ་མ་བརྒྱུད་པ་གཅིག་ཀྱང་མེད། དེང་སྐབས་བལ་ཡུལ་གཞུང་གིས་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་འཛིན་པའི་འབྲེལ་བ་དེ་རྣམས་སྔ་མོའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འབྲེལ་བར་གཞིགས་ནས་གཏན་འབེབས་བྱུང་བ་རེད་ཅེས་བསྟན།།
ལི་ཙ་བཱིའི་རྒྱལ་པོ་ཨམ་ཤུ་ཝར་མའི་སྐབས་སུ་བལ་ཡུལ་དུ་ནང་པའི་བཙུན་པ་༢༠༠༠་ཡས་མས་ཤིག་འདུག བལ་རྒྱལ་ཨར་ཎི་ཀོས་རྒྱ་ནག་ལ་དབང་བསྒྱུར་བྱས་པའི་ཆེན་པོ་ཧོར་གྱི་གོང་མ་སེ་ཆེན་ཧན་ལ་འབྲེལ་བ་བཙུགས། ལོ་བརྒྱད་ཀྱི་རིང་པེ་ཅིང་དུ་མཆོད་རྟེན་དཀར་པོ་(White Dagoba)་བཞེངས། སྔོན་ཆད་རྒྱ་གར་ནས་བལ་ཡུལ་བརྒྱུད་དེ་རྒྱ་ནག་ལ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་དར་ཀྱང་དམར་ཤོག་རིང་ལུགས་ནི་རྒྱ་ནག་ནས་ཐད་ཀར་བལ་ཡུལ་དུ་ཁྱབ། གྲང་དམག་གི་དུས་སུ་རྒྱལ་པོ་མ་ཧིན་དྷ་རས་(Mahendra)་ནེ་རུ་དང་མའོ་ཙེ་ཏུང་ཟུང་ལ་འབྲེལ་བ་བཟང་པོ་བཙུགས་ཀྱང་གཉིས་ཀར་བལ་ཡུལ་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་སུ་མ་བཅུག་པར་རང་ཚུགས་བཟུང་། མ་ཧན་དྷ་རའི་དུས་སུ་རྒྱ་ནག་ལ་ཀོ་ད་རི་དང་པ་རི་ཐི་ཝི་རྒྱལ་ལམ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་དུ་བཅུག་ཀྱང་རྒྱ་གར་དང་ཨུ་རུ་སུ། ཨ་མི་རི་ཀ་བཅས་ལའང་འཛུགས་སྐྲུན་དང་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་དུ་བཅུག མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་དུས་སུ་དམར་ཤོག་མ་ཡིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་རོགས་སྐྱོར་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་དག་གི་གྲས་སུ་བལ་ཡུལ་ཨང་བརྒྱད་པ་རེད་ཅེས་བཀྲལ།།
ཀན་ཏི་པུར་ཚགས་པར་གྱི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཟུར་པ་ཤར་མས་བརྩམས་པའི་དཔེ་དེབ་གཉིས་ཀའི་ནང་དུ་དུས་རབས་སྔོན་མའི་ལོ་རབས་༥༠་པའི་མཇུག་ནས་བོད་པ་རྣམས་བལ་ཡུལ་ལ་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར། ཨ་རིའི་གསང་བའི་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་གློ་དམག་སྒར་བཙུགས་ནས་བོད་པ་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས། ༡༩༧༡་ལོར་ཧན་རི་ཀི་སན་ཇཱར་གསང་བའི་ཐོག་ཏུ་རྒྱ་ནག་ལ་ཕྱིན་ནས་འབྲེལ་བ་བཙུགས། ཨ་མི་རི་ཀས་བོད་པའི་འཇབ་དམག་ལ་རོགས་སྐྱོར་བཅད་ནས་ཕྱོགས་ཡོངས་ཀྱི་འབྲེལ་བར་དོ་ཕོག་ཐེབས། འོན་ཀྱང་ཨ་རི་དང་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་བོད་དོན་དང་བོད་པ་བཙན་བྱོལ་བ་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་རྒྱུ་རྒྱུན་བསྐྱངས། བལ་ཡུལ་གཞུང་གིས་བོད་པ་བཙན་བྱོལ་བ་ཚོར་གནས་ཚང་གཡང་ནས་ལས་ཀ་འཚོལ་དུ་བཅུག་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གི་གནོན་ཤུགས་འོག་བལ་ཡུལ་གཞུང་གིས་བོད་པ་བཙན་བྱོལ་བ་ཁག་ཅིག་རྒྱ་ནག་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱ་དགོས་བྱུང་ཡོད་ཅེས་འཁོད།།
བལ་ཡུལ་དུ་གནས་འཁོད་བོད་པ་བཙན་བྱོལ་བ་རྣམས་རྒྱ་ནག་གིས་བློ་འཚབ་བྱ་ཡུལ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། བལ་ཡུལ་གྱི་སྲིད་གཞུང་རིམ་པར་བོད་པ་བཙན་བྱོལ་བ་ཚོར་རྒྱ་ནག་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་དུ་འཇུག་མི་ཆོག ༧གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་འཁྲུངས་སྐར་ལ་རྟེན་འབྲེལ་ཞུ་རུ་འཇུག་མི་ཆོག གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་སོགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་དུ་འཇུག་མི་ཆོག་ཅེས་གནོན་ཤུགས་སྤྲད། ད་ལྟའི་བར་དུ་བལ་ཡུལ་གཞུང་གིས་བོད་པ་བཙན་བྱོལ་བ་ཚོར་གནོན་སྡོམ་ཚབས་ཆེན་མ་བྱས་པ་དང་རྒྱ་ནག་ལའང་འབྲེལ་བ་སྡུག་ཏུ་མི་འགྲོ་བའི་སྲིད་ཇུས་སྙོམས་པོ་ཞིག་བཟུང་། རྒྱ་གར་གྱི་དམག་ཁོངས་སུ་གོར་ཥའི་དམག་དཔུང་ཡོད་པ་དང་ཧིན་བོད་ས་མཚམས་ཁག་ཏུ་གོར་ཥའི་དམག་དཔུང་བཀྲམ་ཡོད་པར་རྒྱ་ནག་གིས་ཧ་ཅང་བཟོད་པོ་བྱེད་ཀྱི་འདུག ༡༩༦༢་ལོར་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱིས་དམག་འཁྲུག་བརྒྱབ་མྱོང་ཡོད་པ་རེད་ཅེས་བལ་བོད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ནས་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་ནག་གི་འབྲེལ་བར་གྱུར་པའི་བྱུང་རིམ་རྣམས་ཞིབ་ཕྲ་འཁོད་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་འདུག
ཉེ་ཆར་ཕྱི་ཟླ་དང་པོ་ཚེས་༡༨་ཉིན་འཇོར་ཇཱི་ཊོང་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནད་དོན་དབྱེ་ཞིབ་དུས་དེབ་ལ་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་ལྟར་ན། བལ་ཡུལ་དང་བོད། རྒྱ་གར་བཅས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་དེ་ས་ཁམས་ཆབ་སྲིད་ལ་གནད་འགག་ཆེན་པོ་ཡིན་ཞིང་། དེང་སྐབས་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱིས་མངའ་ཁུལ་དེར་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་འགག་རྩ་དེ་བོད་དང་བལ་ཡུལ་གཉིས་འཐབ་ཇུས་ཀྱི་གནད་འགག་ཅིག་ཡིན་པར་ཐུག་ཡོད་པ་རེད་ཅེས་བྲིས་འདུག་པར་མ་ཟད། ༡༩༡༤་ལོར་སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་བཞག་སྟེ་བོད་དང་རྒྱ་གར་གྱི་ས་མཚམས་དབྱེ་བ་ཕྱེ། དབྱིན་ཇིའི་གཞུང་གིས་ཧིན་བོད་ས་མཚམས་སུ་མེཀ་མ་ཧོན་ས་ཐིགས་འཐེན་པ་དང་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ལྗོངས་སུ་ས་ཆ་ཧམ་འཛིན་བྱས་པའི་ཞོར་དུ་བོད་དང་བལ་ཡུལ་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས། ད་དུང་ཡང་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱིས་གྲོས་མཐུན་ཞིག་འཇོག་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པའི་འགག་རྩ་ནི་དབྱིན་ཇིའི་གཞུང་གིས་བོད་དང་བལ་ཡུལ་ལ་ལག་ལེན་བསྟར་པའི་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་མཇུག་འབྲས་རེད་ཅེས་སྙན་ཐོ་བཏོན་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་འདུག
གླེང་སྟེགས།