༄༅།། རྒྱ་ནག་ཏུ་ཆམ་རིམས་ལྟ་བུའི་ནད་དུག་ཅིག་ཁྱབ་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་བྱིས་པ་དང་རྒན་རྒན་ལ་འགོ་སླ་བ་དང་ཉེན་ཁ་ཤིན་ཏུ་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་འདུག ཕྱི་ཟླ་དང་པོའི་ཚེས་༦་ཉིན་དབྱིན་ཇིའི་གཟའ་ཉི་མའི་དུས་བབ་ཚགས་པར་ལ་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་ལྟར་ན། དེང་སྐབས་རྒྱ་ནག་ཏུ་HMPV་ཟེར་བའི་ནད་དུག་ཅིག་ཁྱབ་སྟེ་སྨན་ཁང་ཁག་ནད་པས་ཁེངས། རྒྱ་ནག་གིས་ཆམ་རིམས་ལྟ་བུའི་ནད་དུག་དེ་འགོག་བཅོས་མ་ཐུབ་པར་སླར་ཡང་ལོ་ལྔའི་གོང་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ཝུ་ཧན་གྲོང་ཁྱེར་ནས་འཛམ་གླིང་ཡོངས་སུ་པྲོག་དབྱིབས་ནད་དུག་ཁྱབ་པ་ལྟར་དུ་འགྱུར་སྲིད་པའི་བློ་འཚབ་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། རྒྱ་གཞུང་གི་གསར་འགྱུར་ལས་ཁུངས་ཁག་གིས་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་ཆམ་རིམས་ལྟ་བུའི་ནད་དུག་ཅིག་ཁྱབ་ཀྱི་འདུག ནད་དུག་དེའི་ནད་རྟགས་ནི་གློ་བརྒྱབ་པ་དང་ཚ་བ་འཕར་གྱི་འདུག ནད་དུག་དེ་གློ་ཚད་ལ་འགྱུར་གྱི་འདུག་ཅེས་བསྒྲགས། ད་ལྟ་ལོ་ལྔའི་རྗེས་སུའང་རྒྱ་ནག་གིས་པྲོག་དབྱིབས་ནད་དུག་གི་འབྱུང་ཁུངས་གསལ་བཀྲོལ་བྱེད་ཀྱི་མེད་པས་མི་ཚོས་རྒྱ་གཞུང་གི་གསལ་བསྒྲགས་དེར་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཐུབ་རྒྱུ་དཀའ་བར་སྣང་།།
རྒྱ་ནག་གི་སྤྱི་ཚོགས་དྲྭ་ལམ་ཁག་ཏུ་ཁྱབ་པའི་བརྙན་ཐུང་དེ་དག་གི་ནང་དུ་སྨན་ཁང་ཁག་ཏུ་ཁ་རས་བརྒྱབ་པའི་མི་ཚོགས་འདུས། ཕ་མ་ཚོས་བྱིས་པ་སྨན་བཅོས་བྱེད་དུ་ཁྲིད་ཡོང་ནས་སྒུག་བསྡད་ཡོད་པ་རྣམས་གསལ། ཕྱི་རྒྱལ་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ཏུ་དཔར་འགྲེམ་བྱེད་བཞིན་པའི་རྒྱ་ཡིག་གི་གསར་ཤོག་ཁག་ཏུ་ཆམ་རིམས་ལྟ་བུའི་ནད་དུག་དེ་ཕོག་སྟེ་མི་གྲོངས་པའི་ཕུང་པོ་རྣམས་པུར་ཁང་ཁག་ཏུ་འཇོག་ས་རག་གི་མི་འདུག པུར་སྲེག་ཁང་དེ་དག་གི་ནང་དུ་ཕུང་པོ་བསྲེགས་ནས་ཚར་གྱི་མི་འདུག་ཅེས་གསར་འགྱུར་སྤེལ་མོད། རྒྱ་ཡིག་གི་གསར་ཤོག་དེ་དག་གི་ནང་དུ་ཐོན་པའི་གནས་ཚུལ་དེ་ཚོ་བདེན་པ་ཡིན་མིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚད་ལྡན་གྱི་གསར་འགྱུར་ལས་ཁུངས་ཁག་གིས་ངེས་གཏན་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མེད་ཅིང་། རྒྱ་ནག་གི་དྲྭ་དམངས་ཚོས་བཀྲམ་པའི་བརྙན་ཐུང་དེ་རྣམས་དགུན་ཁར་ཆམ་པ་ཕོག་པའི་ནད་པ་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་HMPV་ཟེར་བའི་ནད་དུག་ཕོག་པའི་ནད་པ་ཡིན་མིན་དབྱེ་བ་འབྱེད་དཀའ། ཡིན་ནའང་༢༠༡༩་ཡི་ལོ་མཇུག་དང་༢༠༢༠་ལོའི་མགོ་སྟོད་དེར་རྒྱ་ནག་གི་སྨན་ཁང་ཁག་ནད་པས་ཁེངས་ཏེ་གོམ་པ་སྤོ་ས་མེད་པའི་གནས་སྟངས་འགྱུར་གྱི་ཡོད་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་མངོན།།
ཨ་ཏུལ་གྷོལ་(Atul Goel)་ཞེས་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་འཕྲོད་བསྟེན་སྲི་ཞུ་སྤྱི་ཁྱབ་ཀྱིས་མི་དམངས་ལ་དངངས་སྐྲག་ལང་དགོས་དོན་མེད། རྒྱ་ནག་ཏུ་ཁྱབ་བཞིན་པའི་HMPV་ཟེར་བའི་ནད་དུག་དེ་དགུན་ཁར་ཆམ་པ་ཕོག་ན་དབུགས་གཏོང་དཀའ་བ་དང་དབུགས་འཚང་བ། ཚ་བ་རྒྱས་སྲོལ་ཡོད་པའི་སྤྱི་བཏང་གི་ནད་དུག་ཅིག་རེད། རྒན་རྒོན་དང་བྱིས་པ་ཚོར་ཆམ་རིམས་ཀྱི་ནད་རྟགས་ཤུགས་ཆེ་བ་ཐོན་གྱི་འདུག་ཅེས་འགྲེལ་བཤད་བརྒྱབ་འདུག ཉེ་ཆར་ཕྱི་ཟླ་༡༢་པའི་ཚེས་༢༧་ཉིན་རྒྱ་ནག་གི་ནད་རིགས་སྔོན་འགོག་དང་བཀོག་སྡོམ་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ཁན་པིའོ་(Kan Biao)་ཡིས་བྱིས་པ་ལོ་༡༤་དང་དེའི་མན་ཆད་ལ་HMPV་ནད་དུག་འགོ་རྒྱུ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་འདུག་ཅེས་གསལ་བསྒྲགས་སྤེལ་ཡང་སྤྱི་ཚོགས་དྲྭ་ལམ་དུ་བརྙན་ཐུང་མ་ཐོན་བར་དུ་མང་ཚོགས་ཀྱིས་དོ་སྣང་མ་བྱུང་། རྒྱ་ནག་ཕྱི་སྲིད་ལྷན་ཁང་གི་མགྲིན་ཚབ་པ་མའོ་ཉིན་(Mao Ning)་གིས་ང་ཚོས་རང་གི་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཡོང་གི་ཡོད་པའི་ཕྱི་རྒྱལ་བ་ཚོའི་བདེ་ཐང་ལ་དོ་སྣང་བྱ་རྒྱུ་ཁག་ཐེག་བྱེད་ཆོག་ཅེས་བཤད་འདུག
གདོང་ལ་ཁ་རས་གྱོན་པའི་བུད་མེད་ཅིག་སྨན་ཁང་ནས་ཕྱི་ལ་འགྲོ་བཞིན་པ། བྷེང་ལོར་གྲོང་ཁྱེར།
ཕྱི་ཟླ་དང་པའི་ཚེས་༥་ཉིན་གཟའ་འཁོར་གསར་འགྱུར་དུས་དེབ་ཀྱིས་ཨ་རིའི་ཁི་ལིབ་ལན་ཌི་སྨན་བཅོས་ཁང་གི་སྨན་པ་མཁས་པ་ཚོར་བཅར་འདྲི་ཞུས་ནས་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་ལྟར་ན། ༢༠༠༡་ནས་HMPV་ཟེར་བའི་ནད་དུག་འདི་ངོ་རྟགས་བཅད་ཀྱང་ད་དུང་ཡང་སྔོན་འགོག་སྨན་ཁབ་དང་བཅོས་ཐབས་ཤིག་རྙེད་མེད་པ་རེད། ནད་དུག་དེ་གློ་བརྒྱབ་པ་དང་ཧབ་ཆི་བརྒྱབ་པ། མི་རྣམས་ཕན་ཚུན་འཐམས་པ་དང་ཁ་སྐྱེལ་བ། ནད་དུག་འགོས་ཡོད་པའི་ཅ་ལག་ལ་ལག་པ་འཆང་བའི་རྗེས་སུ་ཁ་དང་སྣ། མིག་ལ་སོགས་པར་ལག་པ་འཆང་ན་ནད་དུག་དེ་འགོ་ཡི་རེད། བྱིས་པ་ལོ་༥་མན་ཆད་དང་རྒན་རྒོན་ལོ་༦༥་ཡན་ཆད་ཀྱིས་ནད་དུག་དེར་ཧ་ཅང་གི་འཛེམ་ཟོན་བྱ་དགོས། གལ་སྲིད་བྱིས་པ་དང་རྒན་རྒོན་ལ་ནད་དུག་དེ་འགོས་ནས་དྲག་སྐྱེད་འབྱུང་རྒྱུར་ཡུན་རིང་འགོར་གྱི་འདུག མི་ལ་ནད་དུག་དེ་འགོས་ན་གློ་ལུ་བ་དང་ཚ་བ་འཕར་བ། སྣ་ཆུ་ལུག་པ་དང་མིད་པ་ན་བ། ལུས་ལ་ཐོར་པ་སིབ་སིབ་ཐོན་པ་དང་རྣ་ལྕོག་ལ་གཉན་ཁ་རྒྱས་པའི་ནད་རྟགས་རྣམས་ཐོན་གྱི་རེད་ཅེས་བཀྲལ།།
ལོ་ལྔའི་གོང་དུ་པེ་ཅིང་གི་དབང་འཛིན་པ་ཚོས་པྲོག་དབྱིབས་ནད་དུག་ཁྱབ་ཀྱི་ཡོད་པ་བདུན་ཕྲག་གཅིག་ལྷག་ལ་གསངས། དེ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཝུ་ཧན་གྲོང་ཁྱེར་ནས་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལ་པྲོག་དབྱིབས་ནད་དུག་ཁྱབ་སྟེ་མི་ས་ཡ་༧་ལྷག་ལ་འཆི་སྐྱོན་དང་མི་དུང་ཕྱུར་འགའ་ཞིག་ལ་ན་དུག་འགོས། ལོ་གཉིས་ལྷག་ལ་འཛམ་གླིང་ཧྲིལ་པོར་འགྲིམ་འགྲུལ་དང་ཚོང་ལས་མཚམས་ཆད། དེར་བརྟེན་ཉིན་ཤས་གོང་ནས་རྒྱ་ནག་ཏུ་HMPV་ཟེར་བའི་ནད་དུག་ཅིག་ཁྱབ་ཀྱི་ཡོད་པའི་གསར་འགྱུར་ཐོན་མ་ཐག་ཏུ་མི་རྣམས་དོགས་འདྲོག་ལངས་ནས་བློ་འཚབ་སྐྱེས། རྒྱ་ནག་ནས་སླར་ཡང་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལ་པྲོག་དབྱིབས་ནད་དུག་ལྟ་བུ་ཞིག་ཁྱབ་རྒྱུ་མིན་ནམ་ཞེས་སྐྲག ད་ལོ་ཐོག་མར་རྒྱ་ནག་བྱང་ཕྱོགས་སུ་ཁྱབ་པའི་HMPV་ཟེར་བའི་ནད་དུག་དེ་ཧོང་ཀོང་དང་མ་ལེ་ཤི་ཡར་ཁྱབ། ད་སྔ་རྒྱ་ནག་གཞུང་དང་འཛམ་གླིང་འཕྲོད་བསྟེན་སྒྲིག་འཛུགས་གཉིས་ཀས་ནད་དུག་དེ་ཛ་དྲག་ཅན་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱས་མེད་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་འདུག
མ་ལེ་ཤི་ཡའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཁང་གིས་ནད་དུག་འདི་གསར་པ་ཞིག་མ་རེད། ལོ་གསར་རྙིང་གི་བར་མཚམས་དེར་ཆམ་རིམས་རྟག་ཏུ་ཁྱབ་ཀྱི་ཡོད་པས་མང་ཚོགས་བློ་བདེ་བག་ཕེབས་སུ་གནས་ཆོག འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཁང་གིས་ནད་དུག་དེའི་ཁྱབ་ཚད་ལ་རྟོག་ཞིབ་གཟབ་ནན་བྱས་ནས་སྔོན་འགོག་གི་གྲ་སྒྲིག་ཆ་ཚང་ཡོད་ཅེས་གསལ་བསྒྲགས་སྤེལ། པ་ཀི་སི་ཐན་གྱི་རྒྱལ་ཡོངས་འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཁང་གིས་འབྲེལ་ཡོད་ཚན་པ་ཁག་ལ་ནད་དུག་དེར་རྟོག་ཞིབ་ནན་པོ་བྱ་དགོས་ཞེས་བཀའ་ཕབ། འཕྲོད་བསྟེན་ལས་སྣེ་ཚོས་ནད་དུག་དེ་སྔོན་འགོག་གི་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་བརྙན་ཐུང་ཞིག་ཕྱི་རུ་བཀྲམ། ཝི་ཏེ་ནམ་གྱི་འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་ཏུ་ནད་དུག་གསར་པ་ཞིག་ཁྱབ་ཀྱི་ཡོད་པ་དེར་དོགས་ཟོན་ནན་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། མི་དམངས་ལ་ནད་དུག་དེའི་ཉེན་ཚབས་ཆེ་ཆུང་དང་འགོག་བཅོས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ཅི་ཡོད་དུས་ཐོག་ཏུ་འཐུས་ཤོར་མེད་པར་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱེད་ཅོག་ཅེས་ཁས་བླངས།།
ཕྱི་ཟླ་དང་པོའི་ཚེས་༦་ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་བང་ཆེན་ཚགས་པར་ལ་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་ལྟར་ན། རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཀེ་ར་ལ་མངའ་སྡེའི་འཕྲོད་བསྟེན་བློན་ཆེན་ཝཱི་ན་འཇོར་ཇཱིས་(Veena George)་བྱིས་པ་དང་རྒན་རྒོན་ལ་དབུགས་འབྱིན་རྔུབ་དཀའ་བའི་རིམས་ནད་ཅིག་ཁྱབ་ཀྱི་ཡོད་པ་འདིར་ང་ཚོས་གཟབ་ནན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། རྒྱ་ནག་ཚུད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ནས་ཀེ་ར་ལ་མངའ་སྡེའི་ནང་དུ་ཡོང་གི་ཡོད་པ་ཚང་མར་ནད་རྟགས་ཐོན་ན་བརྟག་དཔྱད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། ད་ལྟའི་ཆར་ཕྱི་རྒྱལ་བ་རྣམས་ཡོང་མི་ཆོག་ཅེས་བཀག་སྡོམ་བྱ་དགོས་པའི་ཚད་དེར་སླེབས་མི་འདུག་ཟེར། ཨ་མི་རི་ཀར་ཕྱི་ཟླ་༡༢་པ་ནས་༢་པའི་བར་དུ་ཆམ་རིམས་ཀྱི་དུས་སྐབས་ཡིན་པས་ཆམ་པ་ཕོག་པའི་ནད་པ་ཇེ་མང་། དུས་སྐབས་དེའི་རིང་པྲོག་དབྱིབས་ནད་དུག་འགོས་པའི་ནད་པའང་མང་དུ་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་པར་མ་ཟད། ལོ་ལྟར་དགུན་གྱི་དུས་སུ་ཨ་རི་དང་ཡུ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་མི་གྲངས་ཁྲི་ཚོ་མང་པོར་ཆམ་རིམས་འགོས་ནས་ནད་མནར་དང་འཆི་སྐྱོན་འབྱུང་གི་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་འདུག
ཕྱི་ཟླ་དང་པོའི་ཚེས་༦་ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་དུས་བབ་ཚགས་པར་ལ་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་ལྟར་ན། རྒྱ་གར་གྱི་ཀར་ན་ཊ་ཀ་མངའ་སྡེའི་ནང་དུ་HMPV་ནད་དུག་འགོས་པའི་བྱིས་པ་༢་དང་གུ་ཇ་ར་ཏ་མངའ་སྡེའི་ནང་དུ་བྱིས་པ་༡་བཅས་བྱིས་པ་༣་ལ་ནད་དུག་དེ་འགོས། བྷེང་ལོར་གྲོང་ཁྱེར་དང་གུ་ཇ་ར་ཏ་མངའ་སྡེའི་ནང་དུ་ནད་དུག་འགོས་པའི་བྱིས་པ་དེ་རྣམས་སྐྱེས་ནས་ཟླ་བ་འགའ་ལས་མིན་ཞིང་། ཕྲུ་གུ་དེ་དག་གི་ཕ་མ་དང་གཉེན་ཚན་ཚོ་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕྱིན་མེད་པ་དང་རྒྱ་ནག་ནས་ཡོང་བའི་འགྲུལ་པ་ལའང་ཐུག་མེད་པས་ཀར་ན་ཊ་ཀ་མངའ་སྡེའི་ནང་དུ་HMPV་ནད་དུག་ཁྱབ་ཀྱི་ཡོད་སྲིད། ཀར་ན་ཊ་ཀ་མངའ་སྡེའི་གཞུང་གིས་མི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་བློ་འཚབ་བྱེད་མི་དགོས། ད་ཐེངས་ཀྱི་ནད་དུག་དེ་པྲོག་དབྱིབས་ནད་དུག་ལྟར་འགོ་ཁྱབ་སླ་བ་ཞིག་མ་རེད། མི་དམངས་ཀྱིས་ནད་དུག་འགོག་ཐབས་སུ་ཁ་རས་གྱོན། ཡང་ནས་ཡང་དུ་འདག་རྫས་བརྒྱབ་སྟེ་ལག་པ་ཁྲུས། མི་ཚོགས་དང་འདུ་འཛོམ་ཆེ་ཁག་ལ་གཡོལ་ཐབས་བྱོས། ནད་པ་སོགས་ལ་མ་ཐུག་ན་ལེགས། གློ་བརྒྱབ་པ་དང་ཧབ་ཆི་བརྒྱབ་ན་ལག་རས་དང་ཤོག་གུ་སོགས་ཀྱིས་ཁ་སྣ་ཁོབ་ཅེས་ལམ་སྟོན་བྱས་འདུག